อัตถิภาวะนิยม 101: เข้าใจชีวิตผ่านการเลือก ความหมาย และเสรีภาพของมนุษย์

อัตถิภาวะนิยม 101: เมื่อมนุษย์ต้องสร้างคำตอบให้ชีวิตเอง

ในโลกที่เต็มไปด้วยเสียงคำแนะนำ ค่านิยมที่ต้องทำตาม และเส้นทางชีวิตที่สังคมบอกว่า “ควรเดิน” หลายครั้งเราถามตัวเองอยู่เงียบ ๆ ว่า

แท้จริงแล้ว ฉันกำลังมีชีวิตแบบที่ฉันเลือก หรือแบบที่คนอื่นเลือกให้ฉัน?

คำถามนี้คือหัวใจสำคัญของ อัตถิภาวะนิยม (Existentialism) — แนวคิดปรัชญาที่ให้ความสำคัญกับ เสรีภาพ การเลือก ความรับผิดชอบ และการสร้างความหมายให้ชีวิตด้วยตนเอง

อัตถิภาวะนิยมไม่ได้ชวนให้เรามองโลกหม่นหมอง แต่ชวนให้เราตั้งคำถามกับชีวิตอย่างจริงจัง เพื่อกลับมามีชีวิตที่ “แท้จริง” มากกว่า “ทำตามบทบาท”

อัตถิภาวะนิยมคืออะไร?

อัตถิภาวะนิยมเชื่อว่า

• มนุษย์ ถูกโยนเข้ามาในโลกนี้ก่อน

• แล้วต้อง “สร้าง” ตัวเองทีหลัง

เราไม่ได้เกิดมาพร้อมคู่มือชีวิต ไม่ได้มีบทบาทตายตัว แต่เราสามารถกำหนดมันขึ้นมาได้เอง

เป้าหมายของมันไม่ใช่แค่ถามว่า
“โลกคืออะไร?”
แต่ถามว่า

ฉันคือใคร? ฉันกำลังเลือกอะไร และเหตุใดจึงเลือกเช่นนั้น?

แก่นความคิดของอัตถิภาวะนิยม

ปรัชญานี้จึงไม่ได้บอกชีวิตต้องมีคำตอบสำเร็จรูป แต่สอนว่า

ความหมายเกิดจากการลงมือมีชีวิต

ตัวแทนนักปรัชญาอัตถิภาวะนิยม

1) Søren Kierkegaard — บิดาแห่งอัตถิภาวะนิยม

เน้นศรัทธาและการเลือกด้วยใจตนเอง
แนวคิดเด็ด: Leap of Faith — กล้ากระโดดแม้ไม่รู้ผลลัพธ์

2) Friedrich Nietzsche — ผู้ปฏิวัติคุณค่ามนุษย์

เชื่อว่ามนุษย์ต้องสร้างคุณค่าใหม่เองแทนการยึดศีลธรรมเก่า
แนวคิดสำคัญ: Übermensch (อภิมนุษย์)

3) Jean-Paul Sartre — “Existence precedes essence”

มนุษย์มีอยู่ก่อน แล้วจึงนิยามตัวเอง
เตือนภัยเรื่อง Bad Faith — การหนีความจริงของตัวเอง

4) Albert Camus — กวีแห่งความไร้สาระ

โลกไร้ความหมาย แต่เราต้อง “เลือกที่จะอยู่ต่อ”
แนวคิด: จินตนาการว่าซิซิฟัสกำลังยิ้มขณะผลักก้อนหิน

5) Martin Heidegger — การมีอยู่และความตระหนักรู้

ชีวิตแท้จริงเริ่มต้นเมื่อเราตระหนักถึงความตาย

อัตถิภาวะนิยมในชีวิตประจำวัน

ทำไมอัตถิภาวะนิยมสำคัญสำหรับคนยุคนี้?

เพราะเราอยู่ในยุค

• ต้องเปรียบเทียบตัวเองกับคนอื่นตลอดเวลา

• ถูกคาดหวังให้สำเร็จเร็ว

• ต้องสร้างตัวตนเพื่อสังคมออนไลน์

อัตถิภาวะนิยมช่วยให้เรากลับมาถามว่า

“ฉันต้องการใช้ชีวิตแบบไหนกันแน่?”
“ฉันกลัวการตัดสินใจจริงๆ หรือแค่กลัวจะผิดความหวังของคนอื่น?”

แบบฝึกคิดสำหรับผู้อ่าน

คืนนี้ลองถามตัวเอง:

1. ถ้าไม่มีใครคาดหวังอะไร — ฉันอยากเป็นคนแบบไหน?

2. วันนี้ฉันได้เลือกอะไร ด้วยใจของตัวเองจริง ๆ หรือยัง?

3. ฉันกำลังใช้ชีวิตอย่าง “จริงแท้” หรือ “ตามรอยเท้าใครบางคน”?

เขียนลงกระดาษ 3 ข้อ แล้วลองทำตาม 1 ข้อในวันพรุ่งนี้

ปรัชญาไม่ได้มีไว้แค่คิด แต่มีไว้ใช้สร้างชีวิต

แนะนำหนังสืออ่านต่อ (แปลไทย)

• เข้าใจอัตถิภาวนิยมด้วยตนเอง — บทนำอ่านง่าย

• เพื่อนกับความไร้สาระ (The Myth of Sisyphus) — Albert Camus

• สรรค์สร้างตนเอง (Existentialism is a Humanism) — Sartre

• คนแปลกหน้า (The Stranger) — Albert Camus

สรุป

อัตถิภาวะนิยมคือการเรียนรู้ที่จะ

• เห็นความจริงของชีวิต

• ยอมรับความไม่สมบูรณ์

• ใช้เสรีภาพอย่างมีความหมาย

• และกล้าที่จะเป็น “ตัวเอง”

โลกอาจไม่ให้ความหมายกับเราก่อน
แต่เรามีเสรีภาพเต็มที่ในการสร้างมันขึ้นมาเอง

---

อ้างอิง

• กามูส์, อัลแบร์. (2566). ตำนานซิซิฟัส. แปลโดย สดใส ขันติวรพงศ์. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์โคม.
  เคียร์เคอการ์ด, ซอเรน. (2564). แนวคิดเรื่องความวิตกกังวล (The Concept of Anxiety). แปลโดย ทีมงานบรรณาธิการ. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์สมมติ.
• นิทเชอ, ฟรีดริช. (2563). อำนาจเจตจำนง (The Will to Power). แปลโดย ภัททิยา พิศาลบุตร. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์อ่าน.
• ไฮเดกเกอร์, มาร์ติน. (2565). การดำรงอยู่และกาลเวลา (Being and Time). แปลโดย ทีมแปลปรัชญา. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์โอเพ่นเวิลด์.
• ซาร์ตร์, ฌอง-ปอล. (2561). อัตถิภาวนิยมคือมนุษยนิยม. แปลโดย ภัทรวรรณ ศรประเสริฐ. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์สมมติ.
• โรเจอร์ส, ไนเจล และ ทอมป์สัน, เมล. (2565). เข้าใจอัตถิภาวนิยมด้วยตนเอง. แปลโดย รติพร ชัยปิยะพร. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์ Illuminations Editions.

• Facebook
• X
• Line